Quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản trong trường hợp chỉ có một người tham gia đấu giá
Nghị định 17 ngày 04/3/2010 của Chính Phủ về bán đấu giá tài sản giải thích khái niệm “bán đấu giá tài sản là hình thức bán tài sản công khai theo phương thức trả giá lên, có từ hai người trở lên tham gia đấu giá theo nguyên tắc và trình tự, thủ tục được quy định tại Nghị định này (Khoản 1 điều 2). Phương thức trả giá lên là phương thức trả giá từ thấp lên cao cho đến khi có người trả giá cao nhất”. Theo định nghĩa này thì phải có từ 2 người trở lên tham gia đấu giá mới có thể thực hiện được cuộc bán đấu giá.
Tuy nhiên, pháp luật cũng quy định một số trường hợp có thể bán đấu giá mà chỉ có 1 người tham gia, đó là trường hợp bán đấu giá các loại tài sản sau: tài sản để thi hành án theo quy định của pháp luật về thi hành án; Tài sản là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu sung quỹ nhà nước theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; Tài sản bảo đảm trong trường hợp pháp luật về giao dịch bảo đảm quy định phải xử lý bằng bán đấu giá; Các tài sản khác phải bán đấu giá theo quy định của pháp luật.
Các trường hợp nêu trên có thể bán đấu giá với điều kiện là đã hết thời hạn đăng ký tham gia đấu giá mà chỉ có một người đăng ký mua tài sản và trả giá ít nhất bằng giá khởi điểm thì tài sản được bán cho người đó, nếu người có tài sản bán đấu giá đồng ý.
Ngoài các trường hợp được phép bán đấu giá trong trường hợp chỉ có 1 người tham gia đấu giá, khoản 1 điều 37 của Nghị định 17 cũng quy định không cho phép bán đấu giá trong trường hợp chỉ có 1 người tham gia đối với tài sản nhà nước được xử lý bằng bán đấu giá theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước; tài sản là quyền sử dụng đất trong trường hợp Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất được bán đấu giá theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Bên cạnh đó, điểm b khoản 2, Điều 20 Nghị định 52 của Chính phủquy định chi tiết và hướngdẫn thi hành mộtsốđiềucủaLuậtQuản lý, sửdụng tài sản nhà nước quy định các trường hợp được bán chỉ định tài sản nhà nước trong đó có trường hợp đã hết thời hạn đăng ký tham gia đấu giá tài sản mà chỉ có một tổ chức hoặc cá nhân đăng ký mua tài sản nhà nước và trả giá ít nhất bằng giá khởi điểm.
Như vậy, đối với tài sản nhà nước theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước không áp dụng bán đấu giá trong trường hợp chỉ có 1 người đăng ký tham gia và trả ít nhất bằng giá khởi điểm mà chỉ được phép bán với hình thức chỉ định. Tuy nhiên, trên thực tếvẫn còn có nhiều ý kiến khác nhau về đơn vị đứng ra tổ chức bán chỉ định: Các tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp cho rằng họ là người thực hiện trình tự, thủ tục thông báo bán đấu giá và khách hàng cũng đã hoàn tất các thủ tục đăng ký tham gia nên họ là người sẽ tổ chức bán chỉ định; ngoài ra, khi bán đấu giá trong trường hợp một người thì giá để bán tài sản thường bằng với giá khởi điểm của tài sản. Như vậy, tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp bán trong trường hợp chỉ có 1 người tham gia cũng giống như bán chỉ định. Có thể thấy về cơ bản thì 2 hình thức bán này giống nhau, chỉ khác nhau tên gọi.
Riêng đối với đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất, khoản 3 Điều 118 của Luật đất đai năm 2013 quy định trường hợp chỉ có một người đăng ký tham gia đấu giá thì Nhà nước thực hiện việc giao đất, cho thuê đất mà không phải đấu giá quyền sử dụng đất. Mặc dù Luật đã cho phép nhưng các địa phương khi ban hành quy chế đấu giá quyền sử dụng đất cũng còn thận trọng và thường quy định trong trường hợp đó thì trình các cấp có thẩm quyền xem xét ra quyết định.
Như vậy, có thể thấy việc bán đấu giá mà chỉ có 1 người tham gia là trường hợp đặc biệt của bán đấu giá. Đối với một số tài sản thì đây là cách hiệu quả giúp nhà nước hoặc người có tài sản xử lý tài sản xử lý nhanh chóng, thu hồi một phần giá trị tài sản. Dù vậy, thực tế vẫn đang có nhiều ý kiến về trường hợp lợi dụng quy định này để trục lợi. Vì vậy, nhà nước cần phải quy định chặt chẽ, rõ ràng và cụ thể hơn nữa để tránh phát sinh các thiệt hại đồng thời góp phần xử lý tài sản nhanh chóng và hiệu quả.
Nguyễn Bích Phượng - TTDVBĐGTS