Đòi lại tiền cho vay không có hợp đồng
Nội dung câu hỏi:
(Câu hỏi của bạn Đỗ Hoàng Loan)
Tôi có cho một người quen vay khoản tiền hơn một trăm triệu đồng, hẹn mười tháng trả, nay đã quá hai tháng nhưng họ nói đang khó khăn, cho khất thêm thời gian. Lúc cho vay, do là chỗ bạn bè gần gũi nên hai bên chỉ viết mảnh giấy qua loa vài chữ, không có ai chứng kiến việc này cả. Tôi muốn hỏi, nếu như bạn tôi thật sự không trả tiền cho tôi thì tôi có cơ sở gì để đòi lại được không?
Tư vấn của luật sư:
Để giải quyết câu hỏi của bạn, ta cần liên hệ đến một số quy định của Bộ luật dân sự về chế định vay tài sản.
Điều 471 của Bộ luật dân sự năm 2005 quy định: Hợp đồng vay tài sản là sự thoả thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thoả thuận hoặc pháp luật có quy định.
Về nghĩa vụ trả nợ của bên vay tài sản, tại Điều 474 của Bộ luật có một số quy định: Bên vay tài sản là tiền thì phải trả đủ tiền khi đến hạn. Trong trường hợp vay không có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả nợ hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi đối với khoản nợ chậm trả theo lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tương ứng với thời hạn chậm trả tại thời điểm trả nợ, nếu có thoả thuận. Trong trường hợp vay có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi trên nợ gốc và lãi nợ quá hạn theo lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tương ứng với thời hạn vay tại thời điểm trả nợ.
Về hình thức của hợp đồng dân sự được quy định: Hợp đồng dân sự có thể được giao kết bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể, khi pháp luật không quy định loại hợp đồng đó phải được giao kết bằng một hình thức nhất định. Trong trường hợp pháp luật có quy định hợp đồng phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực, phải đăng ký hoặc xin phép thì phải tuân theo các quy định đó.
Đối với việc vay tiền trong trường hợp của bạn, pháp luật không bắt buộc phải có hợp đồng bằng văn bản, phải công chứng, chứng thực. Tuy nhiên, để có cơ sở giải quyết tranh chấp, thông tin về quan hệ vay tài sản phải được ghi nhận và lưu lại. Bạn nói “hai bên chỉ viết mảnh giấy qua loa vài chữ”, chúng tôi không rõ trên tờ giấy đó ghi nội dung gì, thể hiện việc vay tiền, cho vay tiền và số tiền vay, có chữ ký của các bên hay không, thời điểm cho vay, thời hạn trả nợ vay … hoặc trường hợp đơn giản là tờ giấy đó do chính người vay tiền viết và ký (viết tay - không phải viết bằng máy) thể hiện số tiền vay. Nếu mảnh giấy bạn nói có được các thông tin đó thì có căn cứ để đòi lại tiền trong trường hợp họ không chịu trả. Khi đó bạn phải khởi kiện vụ án để được Tòa án xem xét giải quyết bảo vệ quyền lợi cho bạn.
(Luật sư Nguyễn Thiện Hùng)