Chia di sản phần tài sản không thể hiện trong di chúc
* Nội dung câu hỏi:
Cha mẹ chúng tôi mất, có để lại di chúc cho anh em chúng tôi số tài sản gồm nhà, đất ở, đất vườn, ô tô. Chúng tôi đã phân chia hết tài sản này theo di chúc, nay đã gần 3 năm. Mới đây chúng tôi lại tìm thấy ông có một sổ tiết kiệm trên đó ghi số dư là 457 triệu đồng. Xin cho biết về số tiền trong sổ tiết kiệm này sẽ được giải quyết thế nào? (phần tài sản đã chia theo di chúc thì từng người được nhận không đồng đều nhau).
Phan Vũ (Cam Ranh)
* Ý kiến tư vấn:
Pháp luật về thừa kế xác nhận cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình, có quyền để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật. Với quy định này, trong trường hợp người chết để lại di chúc (và di chúc là hợp pháp) thì di sản được phân chia theo nội dung của di chúc; trường hợp không có di chúc thì di sản được phân chia theo quy định của pháp luật, tức theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.
Theo Bộ luật dân sự, thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp:
a) Không có di chúc;
b) Di chúc không hợp pháp;
c) Những người thừa kế theo di chúc đều chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn vào thời điểm mở thừa kế;
d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối quyền nhận di sản.
Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:
a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;
c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối quyền nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn vào thời điểm mở thừa kế.
Đối chiếu với các quy định pháp luật được trích nêu trên đây cho thấy, trong trường hợp của bạn, ngoài số tài sản là di sản thừa kế có di chúc định đoạt đã được phân chia, tài sản là sổ tiết kiệm không được định đoạt trong di chúc nên những người thừa kế theo pháp luật của cha mẹ bạn được hưởng. Phần tài sản này được phân chia theo cách thức riêng, không chịu ảnh hưởng gì của di chúc trước đó.
Pháp luật về thừa kế có các quy định thừa kế theo pháp luật như sau:
1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Do sổ tiết kiệm mới được tìm thấy nên bạn cần lưu ý thêm là thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết; người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết.
Luật sư Nguyễn Thiện Hùng