Muốn thay đổi tên trong Giấy khai sinh thì cần điều kiện gì?
* Nội dung câu hỏi:
(Của bạn Vũ Khắc Phúc Kh.)
Tên do cha mẹ đặt, đã ghi vào giấy khai sinh, nhưng tôi thấy tên của mình hơi khó gọi, mỗi khi đi làm công việc gì cần khai báo họ tên thường phải nói đi nói lại nhiều lần người nghe mới hiểu đúng, có khi tôi phải viết ra giấy đưa cho họ mới ghi được chính xác, vì vậy tôi muốn đổi sang tên khác, xin cho biết phải có điều kiện gì để thay đổi tên của mình và thủ tục thế nào? Tôi cũng được nghe nói họ tên của một người là thuộc quyền nhân thân của người đó, tôi năm nay đã 18 tuổi vậy tôi có thể yêu cầu thay đổi tên mà không cần phải điều kiện gì khác không?
* Tư vấn của luật sư:
Có phần đúng như suy nghĩ của bạn, quyền đối với họ, tên là một trong những quyền nhân thân, là quyền dân sự gắn liền với mỗi cá nhân, không thể chuyển giao cho người khác (trừ trường hợp pháp luật có quy định khác). Tuy nhiên không thể hiểu là quyền nhân thân thì cá nhân có thể tùy nghi thực hiện hành vi theo ý muốn chủ quan của mình, mà mọi cách hành xử của chúng ta đều nằm trong khuôn khổ của pháp luật. Với việc xác định quyền nhân thân, khi quyền này của cá nhân bị xâm phạm thì họ có quyền yêu cầu người vi phạm hoặc yêu cầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền buộc người vi phạm chấm dứt hành vi vi phạm, xin lỗi, cải chính công khai và yêu cầu người vi phạm hoặc yêu cầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền buộc người vi phạm bồi thường thiệt hại.
Về quyền đối với họ, tên, Bộ luật dân sự quy định cá nhân có quyền có họ, tên, và họ, tên của một người được xác định theo họ, tên khai sinh của người đó. Việc thay đổi họ, tên chỉ được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận trong những trường hợp nhất định được Luật ghi nhận, đó là :
a) Theo yêu cầu của người có họ, tên mà việc sử dụng họ, tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;
b) Theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi về việc thay đổi họ, tên cho con nuôi hoặc khi người con nuôi thôi không làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại họ, tên mà cha đẻ, mẹ đẻ đã đặt;
c) Theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc người con khi xác định cha, mẹ cho con;
d) Thay đổi họ cho con từ họ của cha sang họ của mẹ hoặc ngược lại;
đ) Thay đổi họ, tên của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;
e) Thay đổi họ, tên của người được xác định lại giới tính;
g) Các trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.
Pháp luật về hộ tịch cũng ghi nhận, việc thay đổi họ, chữ đệm và tên của cá nhân trong nội dung khai sinh đã đăng ký chỉ được thực hiện khi có căn cứ theo quy định của pháp luật dân sự. Thẩm quyền đăng ký thuộc về UBND cấp xã nơi đã đăng ký hộ tịch trước đây hoặc nơi cư trú của cá nhân cho trường hợp người chưa đủ 14 tuổi; với công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên cư trú ở trong nước thì thẩm quyền này thuộc về UBND cấp huyện nơi đã đăng ký hộ tịch trước đây hoặc nơi cư trú của cá nhân.
Đối chiếu với quy định nêu trên, khi thấy đủ điều kiện để có thể được thay đổi tên của mình thì bạn liên hệ đến cơ quan đăng ký hộ tịch để nộp tờ khai (theo mẫu quy định) và các giấy tờ có liên quan. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định, nếu thấy việc thay đổi hộ tịch là có cơ sở, phù hợp với quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan, cơ quan này sẽ thực hiện đăng ký và cấp cho bạn bản trích lục.
(Luật sư Nguyễn Thiện Hùng)