Nội dung câu hỏi:
Vợ chồng tôi chung sống với nhau đã gần mười năm nhưng không có con. Chúng tôi đã đi khám và điều trị ở nhiều nơi cả tây y và đông y về bệnh hiếm muộn nhưng vẫn không có con. Chúng tôi muốn nhờ khoa học can thiệp và nhờ người mang thai hộ. Xin cho biết có phải một người phụ nữ khỏe mạnh và tự nguyện mang thai hộ thì chúng tôi có thể nhờ họ giúp đỡ không. Có những đòi hỏi ràng buộc gì đối với các bên trong việc này?
(Câu hỏi của bạn Khánh Ninh)
Ý kiến tư vấn:
Luật Hôn nhân và gia đình thừa nhận việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Nhưng không phải bất kỳ ai cũng có thể được nhờ mang thai hộ, mà người nhận mang thai hộ phải là người thân thích với người nhờ mang thai hộ.
Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là việc một người phụ nữ tự nguyện, không vì mục đích thương mại giúp mang thai cho cặp vợ chồng mà người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, bằng việc lấy noãn của người vợ và tinh trùng của người chồng để thụ tinh trong ống nghiệm, sau đó cấy vào tử cung của người phụ nữ tự nguyện mang thai để người này mang thai và sinh con. Việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo phải được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của các bên và được lập thành văn bản, có công chứng.
Người nhờ mang thai hộ cũng như người mang thai hộ phải hội đủ một số điều kiện nhất định được Luật cho phép. Cụ thể như sau:
Vợ chồng có quyền nhờ người mang thai hộ khi có đủ các điều kiện:
a) Có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về việc người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản;
b) Vợ chồng đang không có con chung;
c) Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.
Người được nhờ mang thai hộ phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ;
b) Đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ một lần;
c) Ở độ tuổi phù hợp và có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về khả năng mang thai hộ;
d) Trường hợp người phụ nữ mang thai hộ có chồng thì phải có sự đồng ý bằng văn bản của người chồng;
đ) Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.
Bên nhờ mang thai hộ vì mục đích nhân đạo có các quyền và nghĩa vụ như sau:
1. Bên nhờ mang thai hộ có nghĩa vụ chi trả các chi phí thực tế để bảo đảm việc chăm sóc sức khỏe sinh sản theo quy định của Bộ Y tế.
2. Quyền, nghĩa vụ của bên nhờ mang thai hộ vì mục đích nhân đạo đối với con phát sinh kể từ thời điểm con được sinh ra. Người mẹ nhờ mang thai hộ được hưởng chế độ thai sản theo quy định của pháp luật về lao động và bảo hiểm xã hội từ thời điểm nhận con cho đến khi con đủ 06 tháng tuổi.
3. Bên nhờ mang thai hộ không được từ chối nhận con. Trong trường hợp bên nhờ mang thai hộ chậm nhận con hoặc vi phạm nghĩa vụ về nuôi dưỡng, chăm sóc con thì phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con theo quy định của Luật này và bị xử lý theo quy định của pháp luật có liên quan; nếu gây thiệt hại cho bên mang thai hộ thì phải bồi thường. Trong trường hợp bên nhờ mang thai hộ chết thì con được hưởng thừa kế theo quy định của pháp luật đối với di sản của bên nhờ mang thai hộ.
4. Giữa con sinh ra từ việc mang thai hộ với các thành viên khác của gia đình bên nhờ mang thai hộ có các quyền, nghĩa vụ theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.
5. Trong trường hợp bên mang thai hộ từ chối giao con thì bên nhờ mang thai hộ có quyền yêu cầu Tòa án buộc bên mang thai hộ giao con./.
Luật sư Nguyễn Thiện Hùng