Tình hình chấp hành pháp luật về tố tụng hành chính của Chủ tịch UBND, UBND các cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
Tình hình chấp hành pháp luật về tố tụng hành chính của Chủ tịch UBND, UBND các cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
Thực tiễn áp dụng các quy định của Luật Tố tụng hành chính (Luật TTHC) năm 2015 tại tỉnh Khánh Hòa (từ năm 2015 đến năm 2017) có những thuận lợi và vướng mắc như sau:
Việc ban hành văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Tố tụng hành chính năm 2015
Sau khi Luật Tố tụng hành chính năm 2015 được ban hành, UBND tỉnh Khánh Hòa đã ban hành Kế hoạch triển khai Luật Tố tụng hành chính trên địa bàn tỉnh (ban hành kèm theo Quyết định số 1663/QĐ-UBND ngày 13/6/2016). Theo đó, đã xác định cụ thể các nội dung công việc, tiến độ hoàn thành các nhiệm vụ tổ chức triển khai thi hành Luật Tố tụng hành chính năm 2015 (sau đây viết tắt là luật TTHC năm 2015); xác định cơ chế phối hợp; nội dung công việc gắn với trách nhiệm và phát huy vai trò chủ động, tích cực của các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố và các cơ quan, tổ chức có liên quan trong tổ chức triển khai Luật TTHC năm 2015 và Nghị quyết số 104/2015/QH13 ngày 25/11/2015 của Quốc hội về việc thi hành Luật Tố tụng hành chính để đảm bảo việc thi hành được kịp thời, đồng bộ, thống nhất và hiệu quả.
Đồng thời, UBND tỉnh giao các sở, ban, ngành thực hiện rà soát các văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan, đơn vị trình HĐND, UBND tỉnh ban hành trong lĩnh vực quản lý nhà nước thuộc chức năng, nhiệm vụ của ngành mình có liên quan đến nội dung của Luật TTHC năm 2015 để đề xuất sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ hoặc ban hành văn bản mới cho phù hợp với Luật TTHC năm 2015.
Dưới sự chỉ đạo sâu sát của UBND tỉnh, các cơ quan, đơn vị, địa phương nghiêm túc tổ chức triển khai Luật TTHC năm 2015; do vậy từ ngày Luật TTHC năm 2015 có hiệu lực thi hành (ngày 01/7/2016) đến nay, Luật TTHC năm 2015 được thực hiện thống nhất, đồng bộ và có hiệu quả trên địa bàn tỉnh.
Việc chấp hành pháp luật về tố tụng hành chính trong giải quyết các vụ án hành chính đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Ủy ban nhân dân.
Đánh giá thực trạng các quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp bị khiếu kiện
Hầu hết các quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch UBND, UBND các cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đã được ban hành qua các năm ngày càng chặt chẽ, chất lượng; Trình tự thủ tục đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật, đúng thẩm quyền ban hành; Nội dung văn bản đáp ứng tính hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý hành chính nhà nước ở địa phương.
Những loại quyết định hành chính, hành vi hành chính thường bị khiếu kiện: quyết định giải quyết tranh chấp đất; quyết định giải quyết khiếu nại; quyết định thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai về việc thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất; yêu cầu hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; quyết định cưỡng chế thu hồi đất; quyết định về việc kiểm đếm bắt buộc và hành vi không cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Đánh giá thực trạng chấp hành pháp luật trong việc giải quyết vụ án hành chính
Đối tượng khởi kiện chủ yếu là các quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai, chế độ chính sách...Do đó, án hành chính thường liên quan đến nhiều cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền, trách nhiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước; liên quan các văn bản quy phạm pháp luật, nhất là các quy định pháp luật về đất đai qua các thời kỳ liên quan đến nhiều thông tư, nghị định hướng dẫn, sửa đổi, bổ sung… gây gặp nhiều khó khăn trong giải quyết vụ án hình chính.
Khoản 1 Điều 128 Luật TTHC 2015 quy định về quyền, nghĩa vụ của người được thông báo “Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo, người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải nộp cho Tòa án văn bản ghi ý kiến của mình về yêu cầu của người khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo hoặc yêu cầu độc lập (nếu có)…”. Việc thực hiện quy định này trong thực tế không dễ, bởi vì: Do đặc thù của cơ quan hành chính nhà nước thì các ý kiến và hồ sơ vụ kiện phải giao cho cơ quan chuyên môn tham mưu, sau đó trình Chủ tịch UBND hoặc UBND có ý kiến, nên mất nhiều thời gian; trong khi quy định thời hạn ngắn (10 ngày) mà không trừ ngày lễ, ngày nghỉ làm việc hàng tuần, dẫn đến việc người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không kịp chuẩn bị để nộp cho Tòa án văn bản ghi ý kiến của mình về yêu cầu của người khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo.
Đánh giá thực trạng chấp hành pháp luật trong việc thi hành án hành chính liên quan đến quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Ủy ban nhân dân.
Ngay khi Luật TTHC 2015 có hiệu lực thi hành, UBND tỉnh Khánh Hòa cũng đã chỉ đạo các sở, ban, ngành thuộc tỉnh, UBND các huyện, thị xã, thành phố triển khai nội dung Luật TTHC 2015 đến toàn thể cán bộ, Nhân dân trên địa bàn tỉnh bằng những hình thức tuyền truyền, phổ biến phù hợp với từng địa phương. Qua đó, tình trạng chấp hành pháp luật trong việc thi hành án hành chính cơ bản đi vào nề nếp, thực hiện theo đúng quy định của pháp luật
Công tác chấp hành pháp luật tố tụng trong việc thi hành án hành chính được thực hiện nghiêm túc: Năm 2015, có 65; năm 2016, có 101; năm 2017, có 201 quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp bị khiếu kiện.
Hiện các bản án, quyết định giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính nêu trên đều đã được thi hành, chỉ còn 01 quyết định đang được các cơ quan tham mưu khẩn trương thực hiện.
Bên cạnh đó, còn tồn tại những khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân trong quá trình chấp hành pháp luật liên quan đến thi hành các bản án, quyết định hành chính: Hiện nay, Tòa án nhân dân các cấp áp dụng Án lệ được Tòa án nhân dân tối cao công bố để xét xử các vụ án tương tự (kể cả án hành chính). Tuy nhiên, việc xác định vụ việc nào là tương tự Án lệ còn tùy thuộc vào quan điểm xử lý, giải quyết của Thẩm phán. Mặt khác, chưa có cơ chế, văn bản quy định các cơ quan hành chính nhà nước buộc (hoặc tham khảo) Án lệ trong việc ban hành các quyết định hành chính hoặc thực hiện hành vi hành chính có nội dung tương tự để hạn chế thấp nhất việc khởi kiện tại Tòa án.
Để khắc phục những khó khăn, vướng mắc trên, tỉnh Khánh Hòa đề xuất một số giải pháp, kiến nghị hoàn thiện pháp luật và các giải pháp nâng cao chất lượng thực hiện pháp luật như:
- Đề nghị Quốc hội nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định tại khoản 3 Điều 60 Luật TTHC 2015 theo hướng cho phép: Người bị kiện là cơ quan, tổ chức hoặc người đứng đầu cơ quan, tổ chức thì người bị kiện được ủy quyền cho cấp phó của mình hoặc người thứ ba (ví dụ: cán bộ chuyên môn tham mưu trực tiếp liên quan đến lĩnh vực có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện) đại diện tham gia tố tụng. Đồng thời, quy định bắt buộc người bị kiện (hoặc người đại diện hợp pháp) phải tham gia phiên tòa.
- Khoản 8 Điều 32 Luật TTHC 2015 quy định: “Trường hợp cần thiết Tòa án cấp tỉnh có thể lấy lên giải quyết vụ án hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án cấp huyện theo quy định tại Điều 31 của Luật này”. Để bảo đảm tính khả thi trong thực tiễn, cũng như có sự nhận thức thống nhất trong áp dụng quy định này giữa Tòa án cấp dưới và Tòa án cấp trên, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sớm ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể những trường hợp “cần thiết” mà Tòa án cấp tỉnh có thể lấy lên giải quyết?
- Luật TTHC 2015 mới chỉ quy định đương sự có quyền “đề nghị Tòa án tạm đình chỉ giải quyết vụ án” nhưng chưa có hướng dẫn cụ thể những trường hợp cụ nào thì đương sự có quyền đề nghị tạm đình chỉ, ví dụ: Bận đi công tác xa mà không thể hoãn; cần có thời gian thu thập thêm chứng cứ; ốm đau; sinh đẻ;… mà họ không thể ủy quyền cho người khác tham gia tố tụng được, kèm theo đơn đề nghị là giấy tờ để chứng minh cho việc đề nghị là có căn cứ như giấy xác nhận của bệnh viện, của cơ quan, tổ chức cử đi công tác… Hay chỉ cần đương sự có yêu cầu tạm đình chỉ thì Tòa án ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án?
Với những khó khăn, vướng mắc nêu trên, nên đã kiến nghị cấp có thẩm quyền hướng dẫn cụ thể để địa phương thực hiện tốt Luật TTHC năm 2015.
Lệ Phượng
|