Điều kiện để được thay đổi họ, tên
Câu hỏi:
Tôi có con gái năm nay 13 tuổi. Khi sinh cháu, do kinh tế gia đình khó khăn, ông bà của cháu bảo đặt tên nó xấu xấu một chút cho dễ nuôi. Nay cháu đã lớn, tên cháu tuy không hẳn là xấu nhưng người bạn của tôi nói tên đó không hợp phong thủy, cung mệnh gì đó, sẽ ảnh hưởng đến công việc, sự nghiệp cũng như sức khỏe của nó sau này. Vì vậy tôi cũng muốn xin đổi tên khác cho cháu. Xin hỏi việc đổi tên như trường hợp của cháu phải làm thế nào?
(Hoàng Xuân Thủy – Khánh Sơn)
Ý kiến tư vấn:
Mỗi người khi được sinh ra đều có họ, tên, thường thì tên của mỗi người do cha, mẹ, hoặc ông, bà hoặc những người thân thích khác đặt cho, và gắn với suốt cuộc đời của họ. Pháp luật cũng thừa nhận quyền có họ, tên là một quyền nhân thân gắn liền với mỗi cá nhân và được ghi nhận trong Giấy khai sinh. Mỗi cá nhân xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự theo họ, tên của mình đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận.
Từ đó thấy rằng tuy họ, tên do cha mẹ đặt cho nhưng không vì thế mà có thể tùy ý thay đổi. Tuy nhiên pháp luật lại cũng ghi nhận việc thay đổi họ, tên cũng là một quyền của cá nhân, nhưng phải trong giới hạn được pháp luật cho phép. Cụ thể, tại Điều 27 Bộ luật Dân sự đã quy định cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ, tên trong các trường hợp:
a) Theo yêu cầu của người có họ, tên mà việc sử dụng họ, tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;
b) Theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi về việc thay đổi họ, tên cho con nuôi hoặc khi người con nuôi thôi không làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại họ, tên mà cha đẻ, mẹ đẻ đã đặt;
c) Theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc người con khi xác định cha, mẹ cho con;
d) Thay đổi họ cho con từ họ của cha sang họ của mẹ hoặc ngược lại;
đ) Thay đổi họ, tên của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;
e) Thay đổi họ, tên của người được xác định lại giới tính;
g) Các trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.
Nghi định số 158/2005/NĐ-CP của Chính phủ cũng đã khẳng định việc thay đổi họ, tên, chữ đệm đã được đăng ký đúng trong Sổ đăng ký khai sinh và bản chính Giấy khai sinh chỉ được đặt ra với cá nhân có yêu cầu thay đổi khi có lý do chính đáng được quy định tại Bộ luật Dân sự.
Các lý do mà ông đặt ra để đổi tên cho cháu không được pháp luật thừa nhận nên sẽ không có cơ sở để giải quyết.
Luật sư Nguyễn Thiện Hùng
Hội Luật gia tỉnh Khánh Hòa