Người lao động có bị bắt buộc phải làm thêm giờ?
Nội dung câu hỏi:
Ở nhiều doanh nghiệp có áp dụng chế độ làm thêm giờ đối với người lao động. Xin cho biết pháp luật quy định về thời giờ làm việc của người lao động, việc làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm và việc làm thêm giờ có phải là bắt buộc đối với người lao động trong mọi trường hợp hay không, người lao động có thể từ chối việc làm thêm giờ không?
(câu hỏi của bạn Minh Thanh)
Ý kiến tư vấn:
Về thời giờ làm việc của người lao động, gồm thời giờ làm việc bình thường, giờ làm việc ban đêm và làm thêm giờ được Bộ Luật lao động dành một mục quy định tại Chương VII, trong đó có các nội dung như sau:
Thời giờ làm việc bình thường không quá 08 giờ trong 01 ngày và 48 giờ trong 01 tuần. Người sử dụng lao động có quyền quy định làm việc theo giờ hoặc ngày hoặc tuần; trường hợp theo tuần thì thời giờ làm việc bình thường không quá 10 giờ trong 01 ngày, nhưng không quá 48 giờ trong 01 tuần. Nhà nước khuyến khích người sử dụng lao động thực hiện tuần làm việc 40 giờ. Đối với những người làm các công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm (theo danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với Bộ Y tế ban hành) thì thời giờ làm việc là không quá 06 giờ trong 01 ngày.
Giờ làm việc ban đêm được tính từ 22 giờ đến 6 giờ sáng ngày hôm sau.
Làm thêm giờ là khoảng thời gian làm việc ngoài thời giờ làm việc bình thường được quy định trong pháp luật, thỏa ước lao động tập thể hoặc theo nội quy lao động.
Việc làm thêm giờ trong điều kiện bình thường người sử dụng lao động không tự ý quyết định, mà cần sự thỏa thuận của người lao động. Cụ thể người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:
a) Được sự đồng ý của người lao động;
b) Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày, trường hợp áp dụng quy định làm việc theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày; không quá 30 giờ trong 01 tháng và tổng số không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ một số trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định thì được làm thêm giờ không quá 300 giờ trong 01 năm;
c) Sau mỗi đợt làm thêm giờ nhiều ngày liên tục trong tháng, người sử dụng lao động phải bố trí để người lao động được nghỉ bù cho số thời gian đã không được nghỉ.
Trong trường hợp đặc biệt người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào và người lao động không được từ chối, là các trường hợp sau đây:
1. Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật;
2. Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng ngừa và khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh và thảm họa.
Luật sư Nguyễn Thiện Hùng