Có được thừa kế nhà ở xã hội do thuê mua?
* Câu hỏi:
Trường hợp người đứng tên thuê mua nhà ở xã hội chết thì nhà ở này có được xem là di sản thừa kế không? Đối tượng được thuê mua nhà ở xã hội và việc sang tên hợp đồng thuê mua?
Trần Ngọc Thụy (Nha Trang)
* Ý kiến tư vấn:
Để được thuê, mua, thuê mua nhà ở xã hội phải là người thuộc diện được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội do nhà nước quy định và phải đáp ứng các điều kiện về nhà ở, cư trú, thu nhập như chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua, thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở dưới mọi hình thức hoặc có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích nhà ở bình quân đầu người trong hộ gia đình thấp hơn mức diện tích nhà ở tối thiểu do Chính phủ quy định, đồng thời phải là người có đăng ký thường trú (hoặc tạm trú từ một năm trở lên) tại địa phương cấp tỉnh nơi có nhà ở xã hội.
Các đối tượng sau đây nếu đáp ứng điều kiện về nhà ở, cư trú, thu nhập nói trên được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội: Người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng; hộ gia đình nghèo và cận nghèo tại khu vực nông thôn; hộ gia đình tại khu vực nông thôn thuộc vùng thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu; người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị; người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân trong cơ quan, đơn vị thuộc công an nhân dân và quân đội nhân dân; cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức; các đối tượng đã trả lại nhà ở công vụ theo quy định; học sinh, sinh viên các học viện, trường đại học, cao đẳng, dạy nghề; học sinh trường dân tộc nội trú công lập được sử dụng nhà ở trong thời gian học tập; hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở, đất ở.
Pháp luật không có quy định về việc sang tên hợp đồng thuê mua, nhưng có cho phép người thuê mua bán lại nhà ở xã hội cho đối tượng được mua, thuê mua nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở trong thời hạn chưa đủ 5 năm, kể từ thời điểm trả hết tiền thuê mua.
Trường hợp bên thuê mua nhà ở xã hội chết được giải quyết như sau:
a) Nếu có người thừa kế hợp pháp đang cùng sinh sống tại nhà ở đó thì người thừa kế hợp pháp đó được tiếp tục thuê mua nhà ở, trừ trường hợp người thừa kế hợp pháp tự nguyện trả lại nhà ở thuê mua;
b) Nếu có người thừa kế hợp pháp nhưng không cùng sinh sống tại nhà ở đó mà bên thuê mua nhà ở đã thực hiện được hai phần ba thời hạn thuê mua thì người thừa kế hợp pháp được thanh toán hết số tiền tương ứng với một phần ba thời hạn thuê mua còn lại và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đối với nhà ở đó;
c) Nếu có người thừa kế hợp pháp nhưng không thuộc hai trường hợp nêu trên thì bên cho thuê mua được quyền thu hồi nhà ở và người thừa kế hợp pháp được hoàn trả số tiền mà bên thuê mua nhà ở đã nộp lần đầu có tính lãi suất theo quy định về lãi suất không kỳ hạn liên ngân hàng tại thời điểm hoàn trả;
d) Nếu không có người thừa kế hợp pháp thì số tiền thuê mua đã nộp lần đầu thuộc sở hữu của Nhà nước và bên cho thuê mua được thu hồi nhà ở thuê mua để ký hợp đồng thuê, thuê mua với đối tượng thuộc diện được thuê, thuê mua nhà ở xã hội theo quy định.
Luật sư Nguyễn Thiện Hùng